تعداد سموم ثبت شده در کشور ۲۵۸ قلم است که شامل حشره کش ها (۲۶٪)، علف کش ها (۳۳٪)، قارچکش ها(۲۱٪)، کنه کش ها (۵٪)، موش کشها (۷٪) و سایر سموم (۸٪) می شوند.از کل ۱۴۰۰۰۰۰۰هکتار وسعت اراضی کشاورزی ایران به ازای هر هکتار ۷۸۰/۰ کیلوگرم ماده موثره انواع سموم دفع آفات نباتی مصرف میشود که در مقایسه با آمارهای جهانی آمار فوق العاده بالایی است.

سموم حذف شده در سال های ۸۶ و ۸۷
سم اندوسولفان : EC 35% از ابتدای دی ماه ۸۶ مجوز ورود به کشور داده نشده و بر اساس مصوبه هیات نظارت برسموم از مهر ۸۹ از فهرست سموم مجاز کشور حذف شد.

سم آزینفوس متیل EC 20% و WP20%: از ابتدای دی ماه ۸۷ مجوز ورود به کشور داده نشده و بر اساس مصوبه هیات نظارت برسموم از مهر ۸۹ از فهرست سموم مجاز کشور حذف شد.
سم کارباریلWP 85% SC 48% : از ابتدای دی ماه ۸۷ مجوز ورود به کشور داده نشده و بر اساس مصوبه هیات نظارت برسموم از مهر۹۰ از فهرست سموم مجاز کشور حذف خواهد شد.
سم آمیتراز : EC 20%ازابتدای اسفند ماه ۸۷ مجوز ورود به کشور داده نشده و از ابتدای سال ۱۳۹۱ از فهرست سموم مجاز کشور حذف شد.
سم آلاکلر: EC 48%از ابتدای دی ماه ۸۷ مجوز ورود به کشور داده نشده و براساس مصوبه هیات نظارت برسموم از مهرماه سال ۱۳۹۰ از فهرست سموم مجاز کشور حذف خواهد شد.

موارد مندرج بر روی برچسبهای آفت کش ها

موارد مندرج بر روی برچسبهای آفت کش ها شامل موارد زیر می شود
– نام عمومی آفت کش، نام تجاری و فرمولاسیون آفت کش
– نام شیمیایی آفت کش
– نوع آفت کش و نحوه جذب
– میزان ماده مؤثره
– درجه خطر ماده موثره
– میزان سمیت خوراکی برای موش صحرائی (Oral LD50 for rat)
– موارد مصرف و میزان مصرف،
– مدیریت کاربرد آفت کش
– طریقه مصرف آفت کش
– حداقل زمانی فاصله برداشت (دوره کارنس)
– سمیت برای محیط زیست
– احتیاطات لازم
– علائم مسمومیت، کمک های اولیه، پادزهر
– شرایط نگهداری آفت کش
– درج علائم خطر pictogram
– تاریخ تصویب آفت کش توسط هیات نظارت بر سموم
– تاریخ تولید و تاریخ انقضاء

بروز آفات و الزام مبارزه شیمیایی

استفاده از آفت کش ها متاسفانه گسترش زیادی در در باغهای پسته برای مبارزه با آفات مختلف پیدا کرده است. به صورت مختصر دلایل بروز آفات و الزام مبارزه شیمیایی عبارتند از
– ناپایداری در اکوسیستمهای طبیعی و بر هم خوردن توازون آنها در اثر گسترش کشاورزی
– کشش طبیعت برای مقابله با فشارهای وارده
– بروز عوارض ناخواسته در کشاورزی از جمله پدیده آفات، بیماری های گیاهی و علفهای هرز
بطور تقریبی حدود یک سوم از محصولات کشاورزی در مراحل داشت و برداشت توسط آفات از بین میروند. در درختان پسته برآورد دقیقی از میزان خسارت آفات در دسترس نیست اما دو آفت کلیدی درختان پسته یعنی پروانه چوبخوار و پسیل پسته سالیانه خسارات بسیار هنگفتی به کشاورزان و پسته داران تحمیل می کنند. بنابراین مبارزه شیمیایی نه بهترین، بلکه در عمل نیرومندترین سلاح مبارزه با آفات پسته محسوب می شود.

تاریخچه آفت کش ها

قدمت مبارزه شیمیایی با آفات و بیماریها به بیش از ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد میرسد. هومر شاعر و مورخ یونانی در ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد در مورد کنه کش های گوگردی و خاصیت تدخینی آنها مطلب نوشته است. استفاده از ترکیبات آرسنیکی مخلوط با عسل در مبارزه با مورچه توسط چینیها در قرن ۱۶ میلادی کاربرد داشته است. استفاده از نیکوتین برای مبارزه با مگس گیلاس در قرن ۱۷ میلادی بکار گرفته شده بود. استفاده از گرد گلهای داوودی به عنوان حشره کش توسط ایرانیان و قبایل قفقاز در قبل از قرن ۱۸ میلادی رایج بوده است. اولین حشره کش د.د.ت بود که در سال ۱۸۷۴ ساخته شد ولی در سال ۱۹۳۹ به خاصیت حشره کش آن پی برده شد.

خصوصیات یک آفت کش شیمیایی ایده آل

به صورت اجمالی خصوصیات یک آفت کش خوب عبارتست از
– تاثیر کافی روی آفت هدف یا target
– عدم تاثیر غیر مطلوب بر محصول سمپاشی شده
– نداشتن اثر سوء یا داشتن حداقل اثر سوء بر حشرات مفید
– مقرون بصرفه بودن از نظر اقتصادی
– در محصولات و مواد غذایی طعم و بوی نامطبوع ایجاد نکند
– تحت شرایط جوی مختلف سمیت خود را علیه آفات هدف حفظ کند
– برای انسان و دام در شرایط سمپاشی و نگهداری بی خطر یا کم خطر باشد
– در محیط اسیدی و قلیایی به سرعت تجزیه نشود
– در اکوسیستمهای کشاورزی و غیر کشاورزی و خصوصاً در زنجیره غذایی ایجاد اختلال نکند.

نامهای مختلف آفت کش ها

نام عمومی (Entry name): هر ترکیب آفت کش معمولاً دارای یک نام عمومی است این نام توسط موسسه سازنده سم پیشنهاد شده و سپس توسط موسسه استاندارد جهانی (ISO) مورد تایید قرار گرفته است. نام عمومی اطلاعاتی در مورد ساختار شیمیایی سم به ما نمی دهد.

نام تجارتی یا نام فرمولاسیون (Trade name): اسامی تجارتی برای هر سم معمولاً متعدد هستند (کارخانه جات مختلف- فرمولاسیون های مختلف). حرف اول نام تجارتی معمولاً بزرگ نوشته می شود. علامت ® روی نام تجارتی مخفف کلمه Registered یا ثبت شده است.

نام شیمیایی: براساس قوانین اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی (IUPAC) انتخاب می شود. نام شیمیایی بیان کننده اجزاء تشکیل دهنده ساختار شیمیایی آفت کش و نحوه قرار گرفتن آنها نسبت به هم می باشد مثلا فرمول شیمیایی کارباریل ۱- naphthyl methyl carbamat 1-است. فرمول بسته بندی سم بیانگر تعداد و نوع اتمهای تشکیل دهنده مولکول ترکیب شیمیایی آفت کش است. فرمول ساختمانی سم ترتیب قرار گرفتن و نحوه اتصال اتمهای تشکیل دهنده مولکول ماده سمی را نمایش می دهد.

 

فرمولاسیون آفت کشها

فرمولاسیون به معنای تغییراتی است که روی سموم جهت بهبود شرایط نگهداری، مصرف، تاثیر و ایمنی اعمال می شود. هدف از فرمولاسیون تسهیل کاربرد، اصلاح خواص فیزیکی، افزایش تاثیر بر آفات و کاهش خطرات زیست محیطی است. برای فرمولاسیون، سموم با مواد غیر فعالی (غیر سمی) مخلوط می شوند که سازگاری فیزیکی و شیمیایی با ماده سمی داشته باشند. ترکیبات مورد استفاده در فرمولاسیون سموم شامل مواد فعال کننده و مواد بهبود دهنده شرایط سم پاشی می شوند. به صورت اجمالی مواد فعال کننده ای که در فرمولاسیون سم مورد استفاده قرار می گیرند وظایف زیر را دارند ۱- ایجاد تغییرات در دامنه تاثیر سم ۲- افزایش حلالیت سم در آب یا چربی ۳- کمک به نفوذ سم به نقطه اثر مورد نظر. اما مواد بهبود دهنده نیز به صورت خلاصه بدین اهداف به فرمولاسیون یک سم اضافه می شوند ۱- اصلاح چسبندگی وپخش شوندگی سم در سطح مورد نظر ۲- کاهش بادبردگی و تبخیر سم

جایگاه مبارزه شیمیایی در مدیریت تلفیقی آفات

کنترل آفات مبتنی بر روش مبارزه شیمیایی مانند سایر روشهای مبارزه با آفات اصول و قواعد خاص خود را دارد. نکاتی که در مبارزه شیمیایی بر علیه آفات باید مورد توجه باشند عبارتند از ۱- اطلاع کافی از سیکل زندگی و اکولوژی آفت در طبیعت ۲- رابطه آفت با میزبانهای مختلف، انگل ها و شکارگرها ۳- توجه به دیگر شاخص های مورد عمل در برنامه های کنترل تلفیقی آفات